Co zrobić po złapaniu kleszcza?
Borelioza jest chorobą odkleszczową, spowodowaną przez krętki z rodzaju Borrelia. Atakuje skórę, stawy, mięsień sercowy i układ nerwowy. Przy kontakcie z kleszczem trzeba działać szybko.
autor tekstu: Dr n.med. Paweł Rajewski
Specjalista CHORÓB WEWNĘTRZNYCH, CHORÓB ZAKAŹNYCH, HEPATOLOG z Bydgoszczy
Co zrobić gdy ugryzie nas kleszcz?
Po ugryzieniu (ukłuciu) przez kleszcza trzeba go natychmiast usunąć, ponieważ ryzyko infekcji wzrasta wraz z czasem jego obecności w skórze – po trzech dniach do 100 proc., jeśli kleszcz był zakażony. Po usunięciu kleszcza miejsce ugryzienia należy zdezynfekować i obserwować przez kilka tygodni. Jeśli pojawia się tzw. rumień wędrujący, czyli charakterystyczny objaw boreliozy, pacjent nie wymaga dodatkowych badań, jest to równoznaczne z rozpoznaniem boreliozy. To objaw pojawiający się u ponad 50% chorych. Lekarz natychmiast zaleca wyłączenie odpowiedniej antybiotykoterapii. Rumień ma charakter plamki lub grudki, szybko się powiększającej, z centralnym przejaśnieniem osiągającej zazwyczaj średnicę powyżej 5 cm. Pojawia się zazwyczaj po jednym do trzech tygodni od ukąszenia, ale może wystąpić nawet dopiero po trzech miesiącach.
Jeśli występuje w czasie krótszym niż siedem dni, to zazwyczaj są to zmiany odczynowe, alergiczne po ugryzieniu przez niezakażonego kleszcza lub innego owada, bądź zmiany obrzękowe, zapalne po niewłaściwym, instrumentalnym jego usunięciu.
Dodatkowe objawy, takie jak świąd skóry, powiększenie węzłów chłonnych w okolicy zmiany lub objawy ogólne (bóle głowy, gorączka, bóle mięśniowo-stawowe) występują niezwykle rzadko z rumieniem wędrującym i nie są dla niego charakterystyczne. Rumień zanika w ciągu kilku, kilkunastu dni od rozpoczęcia prawidłowej antybiotykoterapii, co nie jest równoznaczne z eliminacją zakażenia. Zmiany nieleczone mogą utrzymywać się nawet przez klika miesięcy. Czasami po ugryzieniu przez kleszcza mogą pojawić się mnogie rumienie, świadczące o rozsiewie zakażenia. W pozostałych przypadkach, czyli wtedy gdy rumień się nie pojawi, rozpoznanie wymaga potwierdzenia poprzez wykrycie we krwi lub w płynie mózgowo-rdzeniowym przeciwciał anty-Borrelia w klasie IgM lub IgG metodą ELISA i wykonanie testu potwierdzenia metodą western blot, w przypadku dodatniego testu przesiewowego ELISA.
Leczenie boreliozy zazwyczaj jest skuteczne pod warunkiem wczesnego, a przede wszystkim właściwego rozpoznania choroby i przestrzegania zaleceń lekarza.
Opiera się na odpowiednio dobranej antybiotykoterapii, zazwyczaj 3-4 tygodniowej, czasami wymagającej powtórzenia w odstępie czasowym. Należy jednak pamiętać, że zignorowanie objawów boreliozy może skutkować groźnymi powikłaniami ze strony stawów, układu nerwowego czy rzadziej mięśnia sercowego, dlatego ugryzienia przez kleszcza nigdy nie wolno lekceważyć.